استفاده از کمیک ژورنالیسم در روایت قتل خاشقجی توسط همشهری

در این کمیک ژورنالیسم که در 7 فریم ارائه شده، آنچه بر سر جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی در استانبول آمده، را به روایت تصویری درآورده است.

در این اثر که در آن از دو رنگ نارنجی در نشان دادن شخصیتهای اصلی داستان و رنگ خاکستری برای فضاسازی محیطی و مهاجمان استفاده شده است، از لحظه سپردن گوشی توسط خاشقجی به نامزدش خدیجه در مقابل کنسولگری سعودی تا بیهوشی وی (قبل از تقطیع جنازه) روایت تصویری شده است.

اثرمذکور که توسط محمدرضا اکبری تهیه شده، از جمله نمونه های موفق کمیک ژورنالیسم در نشریات ایران(با تأکید بر شیوه ارائه) است که تداوم این حرکت و ورود سایر رسانه ها به این حوزه مورد تأکید است.

از نکات ارزشمند در سایه این حرکت، گرایش مدیران همشهری به این روش ارائه بصری محتوا (به خصوص با اختصاص صفحه اول و نیم تای بالای آن) است که قطعاً هر میزان سواد بصری مدیران رسانه و نیز آشنایی آنها با روشهای ارائه بصری محتوا افزایش یابد، مخاطبان امکان و فرصت بیشتری برای دریافت محتوا در قالبهای مدرن تر و بصری تر خواهند یافت.

گرچه تشریح قتل خاشقجی، امکان روایت از طریق اینفوگرافیک درقالب تایم لاین یا سیر زمانی را داشت ولی استفاده از روش متفاوت ارائه بصری به صورت کمیک ژورنالیسم نیز از هوشمندی بصری مجموعه همشهری حکایت دارد.

• کمیک ژورنالیسم چیست؟

براساس تعریفی که در ویکی پدیا آمده، کمیک ژورنالیسم (Comics journalism) یا گرافیک ژورنالیسم (Graphic journalism)، نوعی روزنامه‌نگاری است که اخبار و رویدادهای غیرخیالی را در چارچوب کمیک پوشش می‌دهد و ترکیبی از کلمات و تصاویر طراحی شده (به صورت فریم به فریم) است. هم‌اکنون استفاده از رسانه‌های کمیک برای پوشش رویدادهای زندگی واقعی برای سازمان‌های خبری، انتشارات و نشریات در اوج است.
روزنامه¬نگاری کمیک یا کمیک ژورنالیسم، رسانه¬ای حاصل از پیوند عناصری از هنر متوالی، روزنامه¬نگاری، مستند و کارتون¬های سیاسی است. در سال¬های اخیر، کمیک¬های تعاملی و واقعیت مجازی در روزنامه¬نگاری راه یافته¬اند و لازم به نظر می رسد تا رسانه های ایران نیز به ویژه به قالبهای مدرن آن ورود یابند.
آزادی عملی که همراه کمیک ژورنالیسم است فرصتی برای خالقان آن¬ها فراهم می¬کند تا آشکارا اخبار و سیاست¬ها را تا جایی با کمیک به تصویر بکشند که در بیشتر رسانه¬های سنتی رایج نیست.

• قابلیتها و ویژگیهای کمیک ژورنالیسم

آثار کمیک ژورنالیسم از قابلیتها و ویژگیهایی برخوردار هستند که از این جمله، توانایی جان بخشیدن به اخبار بی نام و نشان و کمتر مورد توجه، ارائه روایتی با جنبه¬ای شخصی، بی¬طرف بودن، سازگاری با پلتفرمهای جدید و... هستند.
علاوه بر رسانه ها ، روابط عمومی ها نیز می توانند از این قالب بصری در مسیر اهدافی همچون پوشش اخبار، انتشار پیام، قابلیت بازخوانی، ایجاد تحرک در مخاطبان، افزایش درک مطلب و... بهره گیرند.
در کنار توانمندی اطلاع رسانی کمیک ژورنالیسم، روابط عمومی ها قادرند تا از این امکان در حوزه های مختلف تبلیغی، بازاریابی، آموزش و... نیز استفاده کنند. به ویژه نوع ترکیبی و تعاملی آن از اثرگذاری بیشتری برخوردار است.

در مجموع، استفاده از این روش می تواند در ارائه گفت وگوها و مصاحبه ها، رپرتاژها، حتی ارائه خلاصه ای از میزگردها و... و نیز ارائه روایی برخی گزارشهای عملکردی و مدیریتی و نیز محتواهای فرایند محور به ویژه در روشهای غیر ایستا می تواند روش موثری باشد.
در پایان، ضمن تقدیر از حرکت اخیر روزنامه همشهری از ورود به بحث کمیک ژورنالیسم (تأکید بر شیوه ارائه) و توصیه به سایر رسانه ها و روابط عمومی ها برای بهره گیری از این روش، ورود به قالبهای تعاملی و مبتنی بر واقعیت مجازی و افزوده آن نیز مورد تأکید است.

* پژوهشگر ارتباطی و تصویری